Topic 1 Κατασκευή των προτάσεων

Δεν πρόκειται για αυτοδιαγνώσεις μόνο για να μάθουμε περισσότερα, αλλά για να οικοδομήσουμε από κοινού δράσεις για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Με αυτόν τον τρόπο, θα περάσουμε από τον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό δραστηριοτήτων στη συμμετοχική υλοποίηση των προτάσεων.

Στο πλαίσιο των μοντέλων Στρατηγικού Σχεδιασμού δίνουμε συνήθως προτεραιότητα στον Στρατηγικό Σχεδιασμό μέσω ανάλυσης των καταστάσεων (Situational Strategic Planning) (για παράδειγμα, από εκεί έχουμε πάρει το διάγραμμα ροής και άλλους μηχανισμούς σχεδιασμού). Αλλά χρησιμοποιούμε επίσης το EASW (European Awareness Scenario Workshop), τους μηχανισμούς των συμμετοχικών δημοκρατιών, τη λαϊκή επιμόρφωση, το PRD (Participatory Rural Diagnosis) κ.λπ. Εδώ θα παρουσιάσουμε μόνο μια σύντομη εισαγωγή για το πώς αντιλαμβανόμαστε αυτά τα βήματα για την προετοιμασία προτάσεων και την παρακολούθηση της υλοποίησής τους.

Ο προγραμματισμός είναι η προβολή μελλοντικών σεναρίων: ο καθορισμός από κοινού της αναμενόμενης κατάστασης στην οποία θέλουμε να φτάσουμε, μέσω μιας Πρότασης Δράσης, από μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται ή ορίζεται με τη μορφή εντοπισμένων προβλημάτων, πιθανών αιτιών και αναμενόμενων αποτελεσμάτων (Αυτοδιάγνωση).

Αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτουμε στον εαυτό μας όταν παρεμβαίνουμε στην πραγματικότητα και τα οποία μας βοηθούν να προετοιμάσουμε τα τμήματα του Συνολικού Σχεδίου Δράσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (Comprehensive Sustainable Action Plan/CSAP):

  • ΤΙ; (Φύση του έργου)
  • ΓΙΑΤΙ; (Τεκμηρίωση)
  • ΓΙΑΤΙ; (Στόχοι)
  • ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ; (Αποδέκτες)
  • ΠΟΥ; (Τοποθεσία)
  • ΠΩΣ; (Μεθοδολογία δράσεων και αξιολόγησης)
  • ΠΌΤΕ; (Πρόγραμμα)
  • ΜΕ ΤΙ; (Υλικοί, οικονομικοί, ανθρώπινοι πόροι)
  • ΠΟΣΑ; (Προϋπολογισμός)

Αυτή η τεχνική δεν είναι μόνο για τον προγραμματισμό. Μπορούμε επίσης να τη χρησιμοποιήσουμε στην αρχή της συμμετοχικής διαδικασίας, στη φάση του σχεδιασμού.

Η τεχνική αυτή είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την κατασκευή προτάσεων που ικανοποιούν το πιο πυκνό και εκτεταμένο σύνολο δράσεων, δηλαδή αυτό που συγκεντρώνει περισσότερες ομαδικές πραγματικότητες με τη μεγαλύτερη ένταση γύρω από ένα κοινό σχέδιο. Μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να καθορίσουμε την κύρια ιδέα, την οποία θα δούμε παρακάτω.

Για το σκοπό αυτό, οι συμμετέχοντες πρέπει να έχουν έναν αρχικό πίνακα που να περιλαμβάνει όλες τις θέσεις. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να προετοιμαστεί ένας πίνακας στον οποίο στις στήλες θα αναφέρονται τα συστατικά στοιχεία του προς εκπόνηση Σχεδίου (τεχνική εννέα ερωτήσεων) και στις γραμμές η κεντρική θέση κάθε τομέα ή ομάδας σε σχέση με το πρόβλημα που αντιμετωπίζεται, τοποθετώντας σε κάθε κελί τις απόψεις που εκφράζονται σχετικά. Ενδέχεται – και μάλιστα αυτό επιβεβαιώνεται από την ερευνητική εμπειρία – να υπάρχουν κενά κελιά.

Ομοίως, μπορεί να δημιουργηθεί ένας πίνακας στον οποίο αναφέρονται τα συστατικά στοιχεία του Σχεδίου χωρίς να επισημαίνονται οι ομάδες, όπου οι απόψεις που εκφράζονται σχετικά τοποθετούνται σε κάθε κελί.

 

Αυτός ο αρχικός πίνακας υπόκειται σε επεξεργασία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το σημαντικό είναι ότι έχουμε ένα υλικό όπου η ομάδα μπορεί να απεικονίσει, χωρίς δυσκολία, τις διαφορετικές θέσεις για το Σχέδιο και για κάθε ένα από τα συστατικά του στοιχεία, ώστε να είναι σε θέση να προβληματιστεί σχετικά με τις πολλαπλές και διαφορετικές ρήσεις.

 

Ο στόχος εφαρμογής αυτής της τεχνικής δεν είναι να φέρει κανέναν σε δύσκολη θέση, αλλά το κάθε άτομο να αμφισβητήσει τις θέσεις του παρατηρώντας τόσο την εσωτερική τους συνοχή όσο και τις θέσεις των άλλων καταστάσεων της κάθε ομάδας. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η προσέγγιση των «πραγματικοτήτων» της ομάδας που φαινομενικά φαίνονταν πιο μακριά από αυτό που πραγματικά ήταν.

 

Πως να προχωρήσουμε:

  1. Προηγουμένως καταρτίζεται ένας αρχικός πίνακας που δείχνει τις θέσεις σε σχέση με καθένα από τα συστατικά στοιχεία του σχεδίου.
  2. Η παρουσία των συμμετεχόντων είναι ευπρόσδεκτη και εκτιμάται. Εξηγείται η δυναμική που θα ακολουθήσει. Παρουσιάζεται (ή/και δίνεται σε κάθε συμμετέχοντα) ο αρχικός πίνακας που έχει ετοιμαστεί, όπου εκτίθενται οι διαφορετικές απόψεις.
  3. Ζητήστε τους να σχηματίσουν ομάδες ανάλογα με το βαθμό συγγένειας που υποδηλώνει κάποια από τις θέσεις που εκφράζονται. Σε κάθε ομάδα ανατίθεται τουλάχιστον ένας βοηθός και ένας διαμεσολαβητής για να βοηθήσει στην οργάνωση της συζήτησης και στη συγγραφή του περιεχομένου.
  4. Κάθε ομάδα καλείται να προσπαθήσει να συμπληρώσει τα κελιά που δεν έχουν κείμενο και για να το κάνει αυτό, να σταθμίσει το περιεχόμενο που βρίσκεται στα κελιά που ανήκουν σε άλλες θέσεις.
  5. Όπως και να έχει, μόλις ολοκληρωθεί, τους ζητείται να προβληματιστούν σχετικά με την εσωτερική συνοχή των δηλώσεων που εκφράζονται.
  6. Εάν η ομάδα δεν εκτιμά κανενός τύπου αντιφάσεις, καταφεύγει στην αμφισβήτηση του περιεχομένου που της δίνεται. Για παράδειγμα, ρωτάει γιατί έχει επιλεγεί ή όχι το περιεχόμενο ενός κελιού που ανήκει σε άλλη θέση; Τους ζητείται να παρουσιάσουν λόγους και επιχειρήματα.
  7. Υπό το φως της συζήτησης, ζητείται να επεξεργαστούν εκ νέου το περιεχόμενο του πίνακα.
  8. Καταρτίζεται μια συλλογή όλων των πινάκων που εκπονήθηκαν από όλες τις ομάδες, όπου εκτίθενται οι νέες θέσεις που προκύπτουν σε σχέση με τα τμήματα διάρθρωσης των πινάκων. Σε κάθε συμμετέχοντα δίνεται η συγκεντρωτική έκδοση.
  9. Εκτίθενται στην ολομέλεια
  10. Προχωράμε στην κατασκευή ενός μοναδικού πίνακα, για το σκοπό αυτό προχωράμε ως εξής:
    1. Ζητείται από κάθε συμμετέχοντα να δηλώσει εάν υπάρχει τμήμα που δεν υπόκειται σε συζήτηση-διαπραγμάτευση. Αυτό το βέτο μειώνει τον αριθμό των τμημάτων.
    2. Σε περίπτωση που υποδειχθούν, αρχικά θα συζητηθούν τα τμήματα που δεν έχουν προηγουμένως ασκήσει βέτο, ή σε περίπτωση που έχουν ασκήσει βέτο όλα, από εκείνους που έχουν λιγότερα βέτο.
    3. Με φθίνουσα σειρά βέτο, θα συζητηθεί κάθε ένα από τα τμήματα.
    4. Προκειμένου να διευκολυνθεί η διαμόρφωση γεφυρών που συνδέουν διαφορετικές θέσεις, ζητείται να εκτεθούν οι αποχρώσεις και τα σχόλια που κρίνονται κατάλληλα.
    5. Θα επιδιωχθεί συναίνεση, αλλά σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί, θα συνταχθούν τόσα κείμενα όσα και οι σαφώς διαφοροποιημένες θέσεις.
    6. Κάθε περιεχόμενο θα ονομαστεί με ένα γράμμα για να διευκολυνθεί η υλοποίηση της ενότητας.
    7. Με αυτόν τον τρόπο, πρέπει να προηγείται τμήμα προς τμήμα,
    8. Αφού συζητηθούν όλες οι ενότητες, θα ζητηθεί από κάθε συμμετέχοντα να προετοιμάσει το δικό του πίνακα σύμφωνα με τα διάφορα κείμενα που αναφέρονται στο σημείο 3.
    9. Ο πίνακας που θα προκύψει θα είναι αυτός που θα έχουν επεξεργαστεί περισσότεροι συμμετέχοντες με τον ίδιο τρόπο.