Topic 1 Συμμετοχή ως στρατηγική για την χρήση μιας πιο ανθρώπινης ανάπτυξης.
Μέχρι πριν μερικά χρόνια, το σύγχρονο πρότυπο της εξέλιξης είχε επικεντρωθεί στην ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη ως μέσω να διευρύνουμε τις επιλογές, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των ανθρώπων. Άτομα και κοινωνίες θεωρούνται πλούσια ή φτωχά, ανεπτυγμένα ή υποανάπτυκτα, παραγωγικά ή μη παραγωγικά, νόμιμα ή παράνομα, μορφωμένα ή αναλφάβητα, ενταγμένα ή στο περιθώριο κεντρικά ή περιφερειακά… γιατί οι ενδείξεις και οι στρατηγικές έχουν επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά σε ένα κριτήριο: το εισόδημα, και μαζί με αυτό, η δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε καταναλωτικά αγαθά που θεωρούνται βασικά και μέσα στις δυνατότητες των ανθρώπων να τα παράγουν. Αλλά, κανείς δεν αναρωτήθηκε σχετικά με την ευημερία αυτών των ανθρώπων, τις ικανότητες τους, την ευτυχία τους ή την ικανοποίηση τους με αυτές τις στρατηγικές.
Η εξέλιξη ως μοντέλο υπόσχεται πως, μέσω ενός μείγματος από δημόσιες και ιδιωτικές δράσεις, και τον συνδυασμό του κεφαλαίου και της τεχνολογίας, η φτώχεια και η οπισθοδρομικότητα των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών και των πιο μειονεκτικών ομάδων σιγά σιγά θα μειωθεί.
Στον εννοιολογικό χώρο της οικονομίας ο οποίος επιβαλλόταν στην ιδέα της εξέλιξης, εξακολούθησε να εξηγεί τις αυξανόμενες ανωμαλίες μιας παγκόσμιας φύσης ως δευτερογενείς επιδράσεις, και όχι ως συνέπεια ενός δομικά άνισου διεθνούς καθεστώτος.
Ευτυχώς όμως, η εμπειρία, η οποία συνηθώς ήταν απογοητευτική και με περιορισμένα αποτελέσματα, άλλων αναπτυξιακών πολιτικών και δράσεων για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, άφησαν ως θεμιτό αποτέλεσμα την επιβεβαίωση πως η πολιτική και κοινοτική συμμετοχή θα μπορούσε να έχει πολύ σημαντικές δυνατότητες ώστε να επιφέρουν σημαντικά αποτελέσματα σχετικά με την συνύπαρξη, την ένταξη και την ισότητα.
Με αυτό τον τρόπο, η συμμετοχή έχει ενταχθεί σε ένα διαφορετικό πλαίσιο σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Κανένας σήμερα δεν θα τολμούσε να εναντιωθεί στον συμμετοχικό διάλογο. Δεν είναι πλέον μια συζήτηση ανάμεσα σε ουτοπίες και δυστοπίες. Εάν πούμε πως η συμμετοχή δεν είναι αναγκαία, καλή, χρήσιμη κτλ. θα ήταν σαν να αγνοούμε την εμφανή ομοφωνία που υπάρχει σχετικά με την συμμετοχή, και εκτός αυτού, μια τέτοια άποψη θα ήταν ενάντια στις κυρίαρχες θέσεις σχετικά με την δημοκρατία. Αντίθετα, φαίνεται ότι υπάρχει μια ευρεία σύμφωνη γνώμη σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την σημασία της συμμετοχής ως στοιχείο που συμβάλλει στην ενδυνάμωση της πολιτειότητας, δημοκρατίας και της άσκησης των δημοσίων καθηκόντων.
Για τις νέες προσεγγίσεις της ανάπτυξης, οι άνθρωποι τώρα καταλαμβάνουν έναν κεντρικό ρόλο. Η ανάπτυξη αναλύεται και γίνεται αντιληπτή μέσω από ανθρώπους και πακέτα πολιτικών, ακόμα και με διαφοροποιήσεις μεταξύ χωρών και οργανισμών, έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά:
- Ο στόχος είναι να βελτιώσουμε τη ζωή των ανθρώπων, και όχι απλά να επεκτείνουμε τις διαδικασίες παραγωγής.
- Η κοινωνία χρειάζεται να διαμορφώσει ανθρώπινες δυνατότητες και για να εξασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση σε ευκαιρίες. Δεν έχει να κάνει απλά με την εκπαίδευση σε δεξιότητες (βελτίωση της υγείας, της εκπαίδευσης…) η χρήση των δεξιοτήτων από τους ανθρώπους είναι εξίσου σημαντική, είτε στην εργασία, στα πολιτικά δρώμενα, στον ελεύθερο χρόνο…
- Οι άνθρωποι αποτελούν και τον σκοπό και τα μέσα, δεν μπορούμε να τους αντιμετωπίζουμε ως εργαλεία ή ως απλά αποδέκτες ενός «επιχειρησιακού προγράμματος). Πρέπει να δίνουμε προσοχή στην διαδικασία, ώστε να είναι βιώσιμη, δίκαιη, και να δημιουργεί μια ευέλικτη «συμμετοχική πρόταση» που εκπαιδεύει και ενδυναμώνει τους ανθρώπους.
Από αυτή την οπτική, η ανάπτυξη εμφανίζει κοινές συντεταγμένες με την συμμετοχή, τοποθετώντας μας στον χάρτη κάτω από άλλες συντεταγμένες διαφορετικές από τις παραδοσιακές;
Για αυτό τον λόγο, όταν μιλάμε για συμμετοχή όταν σχεδιάζουμε και διαμορφώνουμε τις στρατηγικές και τα προγράμματα μας, είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη τι είναι η ανάπτυξη (κοινωνική και κοινοτική), και κάτω από ποιο πρότυπο κινούμαστε. Δεν μπορούμε να απομονώσουμε την συμμετοχή από το εννοιολογικό της πλαίσιο (την ανάπτυξη ), ούτε να μην λάβουμε υπόψη πως η ενσωμάτωση των ανθρώπων σε στρατηγικές κοινωνικής συμμετοχής θα καθοριστεί από το ιστορικό πλαίσιο, ένα πολιτισμικό πάτερν και ένα κοινωνικό πλαίσιο που ορίζει την πορεία των ανθρώπων αυτών σε σχέση με τον ρόλο, την θέση, την κοινωνική τους τάξη… Δεν υπάρχει μόνο μια συνταγή ή ορισμός της συμμετοχής ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις, θα εξαρτηθεί από τις πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες του κάθε περιβάλλοντος, όπως επίσης και από τα χαρακτηριστικά, τις δεξιότητες, τις ανάγκες, τους συγκεκριμένους στόχους του κάθε ανθρώπου, ομάδας και κοινότητας.
