Topic 1 H έννοια της «κοινότητας»
Συχνά, ακούμε τον όρο κοινότητες ή «η κοινότητα» χωρίς να ξέρουμε ξεκάθαρα σε τι αναφέρεται ο όρος. Ξέρουμε πως αναφέρεται σε ένα σώμα ανθρώπων, κοινωνικών και θεσμικών λειτουργών, και συχνά αναφέρεται σε μια περιοχή (παρόλο που μπορεί να αναφέρεται σε κοινότητες του διαδικτύου) Αλλά στην πραγματικότητα, τι ορίζει αυτή την έννοια; Πως είναι διαφορετική από την γειτονιά ή το κοινό; Πως αντιλαμβανόμαστε την κοινότητα;
Η έννοια της κοινότητας έχει τις ρίζες τις στον λατινικό όρο «communis» που αναφέρεται στους ανθρώπους που ζουν μαζί, και μοιράζονται κάτι στον ίδιο χώρο.
Τώρα, ο όρος δεν έχει έναν μόνο ορισμό, αλλά διαφορετικές θεωρίες προσφέρουν διαφορετικές οπτικές σχετικά με τα ποια είναι τα βασικά στοιχεία της «κοινότητας»
Ο Marco Marchioni ορίζει την κοινότητα ως «μια ομάδα ανθρώπων που ζουν στην ίδια περιοχή, με συγκεκριμένους δεσμούς και συγκεκριμένα κοινά ενδιαφέροντα» Τα βασικά της στοιχεία είναι: η περιοχή, ο πληθυσμός, η ζήτηση και οι πόροι, λαμβάνοντας υπόψη πως το δεύτερο στοιχείο, ο πληθυσμός, θεωρείται ως πηγή ζήτησης και πόρων. Αυτός είναι ένας τρόπος να φανταζόμαστε την κοινότητα με μια έντονη εδαφική, θεσμική και αστική διάσταση, όπου η μεγαλύτερη ενσωμάτωση των κοινωνικών προνομίων και η καλύτερη διαχείριση των πόρων συμβαίνει, και όπου η οργανωμένη συμμετοχή του πληθυσμού είναι δυνατή (και αυθόρμητη)
Ο Natalio Kisnerman θεωρεί πως η κοινότητα δημιουργείται από τον χώρο όπου ζουν οι άνθρωποι και όπου οι κοινωνικές συναναστροφές που δίνουν την αίσθηση της ενότητας λαμβάνουν χώρα, μέσω ενός συστήματος κοινωνικών σχέσεων βασισμένο στο να γνωρίζουμε τους ανθρώπους πρόσωπο με πρόσωπο και για κοινά ενδιαφέροντα και ανάγκες. Για αυτό, ο χώρος και οι συναναστροφές, και οι κοινές ανάγκες είναι τα βασικά στοιχεία της Κοινότητας.
Για τον Ander-Egg, η κοινότητα είναι μια οργανωμένη ομάδα ανθρώπων που θεωρούν τους εαυτούς τους ως μια κοινωνική μονάδα και τα μέλη της οποία συμμετέχουν σε κάποιο κοινό χαρακτηριστικό, στοιχείο, στόχο ή λειτουργία, με μια αίσθηση πως ανήκουν κάπου, τοποθετημένα σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή στην οποία η πλειοψηφία των ανθρώπων αλληλοεπιδρούν πιο έντονα μεταξύ τους σε σχέση με κάποιο άλλο πλαίσιο. Πάλι, οι κοινοί στόχοι, οι συναναστροφές και η περιοχή παρουσιάζονται ως χαρακτηριστικά της κοινότητας, προσθέτοντας την αίσθηση πως ανήκουμε κάπου ως ένα σημαντικό στοιχείο.
Αναλύοντας τους διαφορετικούς συγγραφείς, παρατηρείται ότι υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά που είναι θεμελιώδη για να αντιληφθούμε την κοινότητα, συγκεκριμένα:
- Η περιοχή είναι κατοικημένη και μοιράζεται
- Οι άνθρωποι και οι αλληλεπιδράσεις τους
- Τα ενδιαφέροντα τους, οι ανάγκες τους, οι απαιτήσεις τους, οι στόχοι τους ή άλλα κοινά στοιχεία
Σε αυτά τα στοιχεία θα μπορούσε να προσθέσει η έννοια πως ανήκουμε κάπου.
Και οι αλληλεπιδράσεις και τα ενδιαφέροντα και οι ανάγκες και τα αιτήματα ή κάποιο άλλο κοινό στοιχείο είναι στοιχεία που επηρεάζονται από την εξέλιξη της κοινότητας, καταλαβαίνοντας ότι αυτή η εξέλιξη προϋποθέτει την βελτίωση των συνθηκών ζωής της κοινότητας, είτε μέσω της βελτίωσης των συναναστροφών (όταν αυτές επιδεινώνονται, όταν υπάρχουν συγκρούσεις κτλ.) όπως επίσης και η διαδικασία να επιτυγχάνουμε αυτές τις ανάγκες, τα αιτήματα, τους στόχους κτλ. Με άλλα λόγια, η βελτίωση της κοινότητας προέκυψε, σε ένα μεγάλο βαθμό, από τις διαδικασίες να ανταπεξέρθουμε από κοινού στις αλληλεπιδράσεις, και στο να επιτυγχάνουμε τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τα αιτήματα μας.
Άλλος ένας σχετικός παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι οι λειτουργοί των κοινοτικών χώρων. Για το M. Μarchioni, η παρέμβαση στην κοινότητα πρέπει να έχει τρεις τύπους λειτουργών:
- Διακυβέρνηση και θεσμοί
- Ο πληθυσμός (οργανωμένος και ανοργάνωτος)
- Πόροι (εξειδικευμένα στελέχη εταίροι, επαγγελματίες, υπηρεσίες)
Άλλοι συγγραφείς δίνουν μικρότερη βαρύτητα στους θεσμικούς λειτουργούς και πόρους, επιμένοντας πως ο πρωταγωνιστής της κοινότητας είναι ο ίδιος ο πληθυσμός. Σε αυτή την περίπτωση, είναι αναγκαίο να έχουμε 3 ήδη λειτουργών στην διαδικασία.
Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε πως όταν μιλάμε για την κοινότητα, αυτός ο όρος δεν είναι εναλλάξιμος με τον όρο γειτονιά ή το κοινό. Αυτές οι τρείς έννοιες δεν είναι το ίδιο, αλλά η γειτονιά και το κοινό είναι περιοχές δράσεις της κοινότητας, οι οποίες θα μπορούσαν να συνθέτουν την ίδια έννοια αλλά δεν είναι εξισωμένες.
Γειτονία νοείται ως ό,τι συμβαίνει στη γειτονιά και στις στενές σχέσεις, επομένως, είναι επίσης ενωμένη με το έδαφος, τις αλληλεπιδράσεις και τα κοινά στοιχεία. Ωστόσο, η κοινότητα υπερβαίνει τη γειτονιά, καθώς περιλαμβάνει άλλους παράγοντες (όπως το ίδρυμα) και πιο εκτεταμένα δίκτυα. Η γειτονιά παραπέμπει περισσότερο στην εγγύτητα, ενώ η κοινότητα παραπέμπει περισσότερο στο κοινό πεπρωμένο.
Από την άλλη πλευρά, το κοινό συνδέεται με ό,τι ανήκει στις διοικήσεις και διαχειρίζεται από αυτές, ενώ η κοινότητα περιλαμβάνει τους ίδιους τους πολίτες σε αυτή τη διαχείριση και τη λήψη αποφάσεων.