Topic 2 «Ζωή» και χαρακτηριστικά των ομάδων

Πριν συνεχίσουμε να επεκτεινόμαστε στον ρόλο των μεσολαβητών στις ομαδικές συμμετοχικές διαδικασίες, είναι σημαντικό να κάνουμε μια μικρή ανασκόπηση στην ζωή και τα χαρακτηριστικά των ανθρώπινων ομάδων.

Οι ομάδες, όπως και οι άνθρωποι, έχουν την δική τους ζωή, δυναμική και διαδικασίες. Ως συντονιστές ή «ενισχυτές» της ομαδικής συμμετοχής, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις διαδικασίες και την ζωή των ομάδων για να τα λάβουμε υπόψη όταν θέτουμε τους στόχους και τις μεθοδολογίες με τις οποίες ξεκινάμε, περιληπτικά, να διαμορφώνουμε τις δράσεις και τις παρεμβάσεις στα χαρακτηριστικά της ομάδας την προκειμένη στιγμή.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αναλύσουμε και να ορίζουμε την ζωή των ομάδων σύμφωνα με διάφορους συγγραφείς. Εδώ θα ακολουθήσουμε την μεταφορά των «ζωτικών σταδίων» για να κάνουμε παραλληλισμούς με τα στάδια που περνά η ομάδα και να βρούμε βασικά στοιχεία για να δουλέψουμε στο καθένα από αυτά, ενθαρρύνοντας την διαδικασία εξέλιξης της ομάδας. Τα στάδια των ομάδων παρουσιάζονται παρακάτω.

• To βρεφικό στάδιο: σε αυτό το πρώιμο στάδιο, η ομάδα δεν έχει δομή ακόμα. Πολλά ερωτήματα προκύπτουν, κάθε άτομο εξετάζει τους υπόλοιπα και αξιολογεί την ευκολία να ενταχθεί στην ομάδα. Δεν υπάρχουν συναισθηματικοί δεσμοί ανάμεσα στους ανθρώπους και δεν υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την χρησιμότητα του χώρου.
• Νηπιακό στάδιο: είναι το σημείο στο οποίο οι ρόλοι μέσα στην ομάδα εγκαθιδρύονται σιγά σιγά. Επίσης, οι αρχικές προσδοκίες με τις οποίες οι άνθρωποι έφτασαν έρχονται σε αντίθεση με αυτό που βρίσκουν. Η ομάδα θέτει κανόνες λειτουργείας, μηχανισμούς για να παίρνουν αποφάσεις και να διαχειρίζονται τις πιθανές συγκρούσεις, και μαθαίνουν να εργάζονται μαζί. Οι πρώτες σχέσεις επίσης δημιουργούνται.
• Έφηβο στάδιο: είναι η στιγμή της συναισθηματικής έκρηξης, της συνοχής της ομάδας, και του εκτοπισμού των εργασιών της ομάδας σε άλλο σημείο. Πιο ανοιχτή επικοινωνία, την δημιουργία μιας κοινής γλώσσας και την πιθανή εμφάνιση εντάσεων είναι επίσης χαρακτηριστικά αυτού του σταδίου. Οι ρόλοι της ηγεσίας μέσα στην ομάδα σταθεροποιούνται. Η ομάδα κερδίζει λίγο περισσότερη αυτονομία με σεβασμό στον τεχνικό ή τον μεσολαβητή.
• Ώριμο στάδιο: είναι το στάδιο με την μεγαλύτερη συνοχή της ομάδας και ταυτότητα. Μια ισορροπία μεταξύ συναισθήματος και εργασιών υπάρχει συνήθως και η ομάδα φτάνει σε αυτό το σημείο την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της.
• Τελικό στάδιο: Συνήθως εργαζόμαστε σε δράσεις που έχουν έναν τέλος και με αυτό έρχεται και το τέλος της ομάδας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως να δίνουμε ένα καλό τέλος στην διαδικασία όπως της αξίζει. Ένα τέλος με έναν δυνατό συναισθηματικό και χαρούμενο χαρακτήρα. Για ένα καλό τέλος είναι βασικό οι άνθρωποι να έχουν επίγνωση των επιτευγμάτων τους.

Τα στάδια που παρουσιάστηκαν δεν είναι κάτι ακλόνητο ή γραμμικό, που σημαίνει πως, σε μια ομάδα μπορούμε να κινηθούμε από το ένα στάδιο στο άλλο, να γυρίσουμε στο προηγούμενο, να ή να κολλήσουμε σε ένα ή σε περισσότερα χαρακτηριστικά διαφορετικών σταδίων κάθε φορά. Το σημαντικό είναι να παρατηρούμε την ομάδα και να είμαστε ικανοί να αναγνωρίσουμε χρήσιμα χαρακτηριστικά ώστε να παρέμβουμε σε κάθε φάση της διαδικασίας, ακολουθώντας την εξέλιξη της και την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί.