Topic 2 Η κινητήρια Ιδέα
Προκειμένου να οικοδομήσουμε ένα σχέδιο δράσης, είναι απαραίτητο να έχουμε έναν σαφή σπονδυλικό άξονα, αυτό που ονομάσαμε “Κινητήρια Ιδέα“. Πριν ξεκινήσουμε, είναι καλό να γνωρίζουμε πού θέλουμε να πάμε.
Με βάση την ανάλυση των δικτύων και τον εντοπισμό των πιθανών στρατηγικών συμμαχιών (σύνολα δράσης), θα είμαστε σε θέση να οριοθετήσουμε το πεδίο εφαρμογής της πρότασης, το περιεχόμενο της οποίας καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη τους μετασχηματιστικούς στόχους που πρέπει πάντα να διέπουν ένα έργο. Πρόκειται για μια πρόταση στην οποία πάνω απ’ όλα συμμετέχουν και συμφωνούν οι περισσότεροι από τους φορείς που εμπλέκονται στο θέμα (τους οποίους είχαμε ήδη προσεγγίσει κατά την εργασία πεδίου και τις δημιουργικές συνεδρίες ανταπόδοσης).
Η Κινητήρια Ιδέα μπορεί να εκφραστεί με μια φράση που είναι ικανή να παρακινήσει τον πληθυσμό από τα δίκτυα της καθημερινής του ζωής, που ανταποκρίνεται σε μια ευρέως αισθητή ανάγκη και θα πρέπει να τείνει να ενσωματώνει (στο socio-γραμμα) ευρείες ομάδες δράσης:
- Προς τα πάνω: προς τις Δημόσιες Διοικήσεις (κρατικές, περιφερειακές, δημοτικές) και άλλες εξουσίες, με μια στάση διαμαρτυρίας και πρότασης, διεκδίκησης αλλά και διαπραγμάτευσης.
- Προς τις πλευρές: προς το Συνεργατικό Οικοδόμημα (άλλες Οργανώσεις και Κοινωνικά Κινήματα), για να επιδιώξουμε μεγαλύτερο συντονισμό των προσπαθειών και να πετύχουμε πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα (θα προχωρήσουμε περισσότερες φορές).
- Προς τα κάτω: προς τη Βάση του Κοινωνικού Ιστού (τους μη οργανωμένους Πολίτες), ακούγοντας και δίνοντας πληροφορίες, και ότι αυτή η ΙΔΕΑ-ΔΥΝΑΜΗ κινητοποιεί πραγματικά.
Η Κινητήρια Ιδέα πρέπει να περιλαμβάνει και να συντονίζει τις διάφορες θεματικές πτυχές του Σχεδιασμού. Για κάθε πτυχή που έχει τεθεί σε προτεραιότητα, μπορεί να οργανωθεί μια ομάδα εργασίας που θα συγκροτηθεί και θα προετοιμάσει συγκεκριμένες προτάσεις, ώστε να συζητηθούν και να εγκριθούν από όλους τους συμμετέχοντες. Η λογική της δράσης βασίζεται στο γεγονός ότι σε αυτές τις διαδικασίες δεν είμαστε εδώ για να δώσουμε απλές εξηγήσεις, αλλά για να κατευθύνουμε όλες τις αναλύσεις προς προτάσεις μετασχηματισμού και βελτίωσης των προβλημάτων που εξετάζονται.
Η ολοκληρωμένη πτυχή αναφέρεται στο γεγονός ότι κάθε σχεδιασμός δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη πτυχές όπως η οικονομική βιωσιμότητα, η οικολογική βιωσιμότητα, η δημοκρατική και συμμετοχική οργάνωση, καθώς και πτυχές του τοπικού πολιτισμού και των καινοτομιών του. Και η κινητήρια ιδέα πρέπει επίσης να διαδραματίσει ρόλο ολοκλήρωσης όλων αυτών των πτυχών και όλων των “τομεακών ομάδων εργασίας”, έτσι ώστε η δράση να είναι κοινή και συντονισμένη. Ένα σχέδιο δεν μπορεί να λειτουργήσει μόνο με ένα οργανόγραμμα, αλλά ο συντονισμός πρέπει να βασίζεται σε ένα κοινό ενδιαφέρον για δράση, και αυτός είναι ο ρόλος της Κινητήριας Ιδέας.
Ένας καλός τρόπος συστηματοποίησης μπορεί να είναι, για παράδειγμα, η προετοιμασία ενός φακέλου που θα περιέχει: α) επείγουσες προτάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν σε ένα χρόνο και που χρησιμεύουν ως τεστ αξιοπιστίας στη διαδικασία, β) θεματικές προτάσεις οργανωμένες ανά τομέα (εργασία, ασφάλεια, υγεία, εκπαίδευση…), γ) την ενοποιητική ιδέα όλων αυτών των πτυχών και μια κινητήρια φράση που να φτάνει στον πληθυσμό.
Υπάρχει επίσης η πτυχή της βιωσιμότητας της διαδικασίας, δηλαδή ότι με την πάροδο του χρόνου μπορεί να διατηρηθεί και να μην είναι σαν μια κινητοποίηση που διαρκεί μόνο για όσο διαρκεί ο ενθουσιασμός μιας στιγμής. Είναι απαραίτητο να ληφθεί μέριμνα για τις περιβαλλοντικές και εδαφικές πτυχές της, τις πτυχές της οικονομικής βιωσιμότητας, τις ρίζες της στις τοπικές κουλτούρες και τις διαρκείς οργανωτικές μορφές της. Ένα σχέδιο που θεσπίζεται με διάταγμα, αν δεν έχει τις ρίζες του στα έθιμα, δεν θα έχει βιωσιμότητα στον ίδιο τον πληθυσμό, θα είναι αναποτελεσματικό και δύσκολο να διατηρηθεί.
Με τα ακόλουθα εργαλεία μπορούμε να προσεγγίσουμε την ιεράρχηση των συγκεκριμένων προτάσεων και της κύριας ιδέας.
- * ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ (ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ EASW – EUROPEAN AWARENESS SCENARIO WORKSHOP)
εισαγωγή κάποιας προοπτικής στη διαδικασία που εκτελούμε, για παράδειγμα, για να προσδιορίσουμε την ενοποιητική ιδέα-κινητήρια δύναμη ολόκληρης της διαδικασίας.
Στη μέθοδο EASW υπάρχουν δύο διαφοροποιημένα μέρη: ένα για την ανάλυση ή την αυτοδιάγνωση (η οποία μπορεί να γίνει με οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες τεχνικές) και ένα άλλο για την ιεράρχηση των γραμμών εργασίας στις οποίες πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία. Υπάρχουν πολλές εργασίες που πρέπει να αφιερωθούν στην αντιμετώπιση των αιτιών του προβλήματος, αλλά δεδομένου ότι ο χρόνος και οι πόροι είναι περιορισμένοι, πρέπει να προσδιορίσουμε ποιες είναι οι πιο σημαντικές και επείγουσες.
Αφού πραγματοποιηθούν οι συναντήσεις των μικρών ομάδων ή τα τραπέζια εργασίας, ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα εξηγεί σε ένα flipchart ή σε μια αφίσα τα κύρια χαρακτηριστικά των αναλύσεων (ή των προτάσεων) τους. Πρέπει να αναφέρεται στο περιεχόμενο που ενσωματώνει τις διάφορες αιτιώδεις πτυχές, καθώς και στους φορείς, τα δίκτυα και τα σύνολα δράσης που θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην οικοδόμηση βιώσιμων λύσεων. Δεν πρόκειται να κερδίσει κάποιος έναντι των άλλων στην ιεράρχηση, αλλά ο καθένας να μπορεί να σταθμίσει, κατανέμοντας τους πόντους του, τις προτάσεις που του φαίνονται πιο ενδιαφέρουσες.
Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες απαγορεύεται η ψήφιση της πρότασης της ίδιας της ομάδας, ενώ σε άλλες περιπτώσεις προστίθεται και μια “μαύρη σφαίρα” εναντίωσης ή θεμελιώδους διαφωνίας σε μια από τις προτάσεις. Για τη δημιουργία καλύτερης ατμόσφαιρας και συμμετοχής, κάθε ομάδα μπορεί να παρουσιάσει τις προτάσεις εργασίας της όσο το δυνατόν πιο δημιουργικά. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να παρέχεται υλικό: εφημερίδες, χαρτόνια, ψαλίδια, στυλό ή χρωματιστοί μαρκαδόροι, κ.λπ.
Συνήθως συμβαίνει να υπάρχουν λίγες, μεταξύ των προτεινόμενων αναλύσεων, στις οποίες συγκεντρώνονται οι συντελεστές στάθμισης και στη συνέχεια γίνεται ένα άλμα σε αυτές που ακολουθούν στον κατάλογο. Μεταξύ εκείνων που έχουν λάβει τα περισσότερα σημεία, μπορεί επίσης να γίνει μια προσπάθεια σύγκλισης, αν θέλουμε να βρούμε έναν κεντρικό άξονα, μια δύναμη ιδεών, αλλά αυτές οι διάφορες γραμμές ανάλυσης (ή ακόμη και προτάσεις εργασίας) μπορούν επίσης να διατηρηθούν).
- Το πιο σημαντικό είναι να επιτευχθεί συναίνεση στη συλλογική οικοδόμηση της γνώσης του προβλήματος και των κατευθύνσεων δράσης που οι συμμετέχοντες θεωρούν πιο εφικτές. Επίσης, η προσπάθεια να ξεπεραστούν οι προσωπικότητες που προσπαθούν να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων, δίνοντας μεγαλύτερη προτεραιότητα στο περιεχόμενο (γραπτές προτάσεις) παρά στους εκπροσώπους (αν είναι δυνατόν από τυχαία δημιουργημένες ομάδες). Και ότι οι άνθρωποι φεύγουν από αυτές τις συνεδρίες με την αίσθηση ότι έχουν δημιουργήσει κάτι συγκεκριμένο και συλλογικό. Όλοι οι άνθρωποι και όλες οι ιδέες που εμπλέκονται μπορούν να συμμετέχουν σε αυτές τις διαδικασίες, και όχι μόνο οι εκπρόσωποι ή όσοι ισχυρίζονται ότι είναι πιο διαφωτισμένοι.
