Topic 3 Δημοκρατικά συμμετοχικά δίκτυα
Για να μπορέσει μια διαδικασία να διατηρηθεί, πρέπει να βασίζεται στη συλλογική ηγεσία που οικοδομείται από τη βάση. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι να αισθάνονται και να επαληθεύουν ότι οι πρωτοβουλίες τους λαμβάνονται υπόψη, από το σύνολο της διαδικασίας, στις ομάδες και στις συναντήσεις, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα όσα συμβαίνουν στους ανθρώπους ακολουθούνται, αλλά ότι πρέπει να υπάρχει μια διαφανής διαδικασία λήψης αποφάσεων από τη βάση προς τα πάνω, όπου κάθε ανάλυση ή πρόταση έχει την ευκαιρία να εξεταστεί, να συζητηθεί και να σταθμιστεί.
Ξεκινάμε, λοιπόν, από τα ανεπίσημα δίκτυα της καθημερινής ζωής, από τα παρατηρήσεις για τα μπαρ, τις αγορές, τις πλατείες κ.λπ., μέχρι να δούμε πώς ομαδοποιούνται με «σύνολα δράσης». Περνάμε τώρα στους τρόπους λειτουργίας για τη λήψη αποφάσεων στη διαδικασία.
(Οικο) οργανισμοί*
Έτσι, για παράδειγμα, κάθε ομάδα εργασίας (στο γράφημα GT) ή ομάδα δραστηριοτήτων μπορεί να συναντηθεί με άλλες παρόμοιες ή διαφορετικές ομάδες μέσω Θεματικών Πινάκων (Εκπαίδευση, Υγεία, Ασφάλεια, Εργασία, κ.λπ.) και η Κινητήρια Ομάδα (στο γράφημα GM) μαζί με την ομάδα πολυμέσων κάνουν την εγκάρσια εργασία τους για να ενθαρρύνουν όλους με τη δύναμη της ιδέας, να ξεπεράσουν τα εμπόδια ή τα προβλήματα συντονισμού ή διάδοσης.
Πρόκειται περισσότερο για έναν ευέλικτο χάρτη αυτοοργανωμένης λειτουργίας που αναθεωρείται κάθε χρόνο, παρά για ένα ιεραρχικό και άκαμπτο οργανόγραμμα. Με άλλα λόγια, πρόκειται για τον εξοπλισμό του εαυτού του μέσα στη διαδικασία με ένα σχήμα δημοκρατικού και συμμετοχικού δικτύου (που διευκολύνει την ηγεσία του λαού) για να παρουσιαστεί ενώπιον των διοικητικών ή οικονομικών δυνάμεων με συλλογική φωνή και με συγκεκριμένα σχέδια, έτσι ώστε η διαπραγμάτευση και η παρακολούθηση να είναι πιο βιώσιμες και αποτελεσματικές.
* Προτείνεται μια λειτουργική και δημοκρατική οργάνωση που θα είναι σε θέση να ανταποκρίνεται σε τοπικό επίπεδο στις προκλήσεις που τίθενται. Δεν είναι συχνή η ύπαρξη αυτού του τύπου οργάνωσης, αλλά μάλλον κάποια όργανα τοπικής ή τομεακής εξουσίας συμβουλευτικού τύπου και γενικά εμφανίζονται λίγο ατροφικά στη λειτουργία τους. Το ζητούμενο δεν είναι να αλλάξουμε το ένα οργανόγραμμα με ένα άλλο σε εσωτερικές συζητήσεις στις διοικήσεις, αλλά πρέπει προηγουμένως να λάβουμε υπόψη μας το κοινωνικό πρόγραμμα που προέκυψε από την αυτοδιάγνωση και να το επικαιροποιήσουμε, για να δούμε πώς μπορούν να οργανωθούν “ad hoc” τα σύνολα δράσης σε τραπέζια εργασίας, σε εργαστήρια ή σε συναντήσεις κέντρου ή γειτονιάς, σε συνελεύσεις κ.λ.π.
- Το socio-γραμμα συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα βασικά μέσα της κινητήριας ομάδας για τη λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη στρατηγικής, όχι μόνο σε σχέση με τη θέση της σε αυτό (για παράδειγμα, μεταξύ των ξένων και των διαφορετικών για να τους πείσει), αλλά και σε σχέση με τη σύνθεσή του (για παράδειγμα, αν δεν υπάρχει εκπροσώπηση των γυναικών σε αυτό, θα πρέπει να κινηθεί προς τους χώρους όπου υπάρχουν).
Οι κορυφαίες στιγμές στις οποίες αντικατοπτρίζονται οι πρωτοβουλίες όλου του έτους είναι οι ανοικτές συνελεύσεις, όπου οι θεματικοί πίνακες ή οι εδαφικές περιοχές παρουσιάζουν τις πρωτοβουλίες τους, συζητούν και προβληματίζονται.
Η Συνέλευση είναι μια ευρεία και ανοικτή συνεδρίαση και πρέπει να οδηγεί σε μια συμμετοχική διαδικασία συλλογικού αναστοχασμού. Συνεπώς, δεν είναι μόνο ένας ενημερωτικός χώρος, αλλά και ένας τόπος συνάντησης και ένα φόρουμ συζήτησης. Ωστόσο, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι είναι δύσκολο για όλους τους συμμετέχοντες να το πράξουν στο ίδιο επίπεδο, και όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των παρευρισκομένων, τόσο πιο δύσκολο είναι να διασφαλιστεί ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν τη γνώμη τους.
Για να είναι η συνέλευση λειτουργική και αποτελεσματική ως τεχνική Σχεδιασμού και Προγραμματισμού, πρέπει να την αρθρώσουμε σε επιτροπές εργασίας, τραπέζια ή εργαστήρια όπου μπορούμε να εφαρμόσουμε τις τεχνικές της εργασίας με μικρές ομάδες (μερικές από τις οποίες είδαμε σε προηγούμενα κεφάλαια).
- *Η Συμμετοχική Συνέλευση
Σε μια Συμμετοχική Συνέλευση είναι βολικό να εργάζεστε από προσωπικές συνεισφορές σε μικρές ομάδες (πριν ή κατά τη διάρκεια της πράξης), γεγονός που επιτρέπει στον καθένα να εκφράσει την πρωτοβουλία του σε ιδανικές ομάδες των 6-8 ατόμων και όχι μεγαλύτερες από 10-12. Με αυτόν τον τρόπο, μια ομάδα 100 ατόμων μπορεί να συγκεντρώσει τις απόψεις 10 ομάδων και να τις συζητήσει στην ολομέλεια.
Πρέπει να σημειώνουμε τους χρόνους, ώστε αυτές οι συνελεύσεις να μην διαρκούν για πάντα και να καταλήξουν βαρετές. Δεν είναι χώροι για “συγκεντρώσεις” που μονοπωλούν την πληροφόρηση, αλλά χώροι που προτείνουν συλλογικές αναλύσεις και επιχειρησιακές προτάσεις, οι οποίες μπορούν να μελετηθούν όπως στην περίπτωση των δημιουργικών αποδόσεων που αναφέραμε.
Οι συνελεύσεις δεν θα πρέπει να πραγματοποιούνται κάθε μήνα, αλλά συνιστώνται τουλάχιστον μία ή δύο το χρόνο. Ως εκ τούτου, πρέπει να πλαισιώνονται μέσα σε ένα χρονοδιάγραμμα και να τα υπάρχουν ως σημείο αναφοράς. Στις συμμετοχικές συνελεύσεις πρέπει να φτάνουν οι προτάσεις (τόσο από τα “τραπέζια εργασίας” κάθε γεωγραφικής περιοχής όσο και από τα τομεακά ζητήματα). Ακολουθούν δύο παραδείγματα για το πώς αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει σε μια γειτονιά και σε μια περιφέρεια.
- Πρόκειται για πρωτοβουλίες βάσης που μπορούν να προσεγγίσουν άμεσα τη συνέλευση και το συμμετοχικό δίκτυο. Το έργο των ενώσεων και των ομάδων δεν θα πρέπει να είναι τόσο η "εκπροσώπηση" του λαού, όσο η ενθάρρυνση των ανθρώπων να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να τις παρουσιάζουν απευθείας στα τραπέζια, τα δίκτυα ή τις συνελεύσεις, να τις συζητούν και να θέτουν προτεραιότητες σε ένα σχέδιο δράσης. Υπάρχει ανάγκη για περισσότερους συντονιστές (εθελοντές ή/και επαγγελματίες), οι οποίοι να ενσωματώνουν τις κινητήριες ομάδες ή τα θεματικά τραπέζια, και λιγότερους καβγάδες ή αντιπαλότητες για το ποιος είναι ο "εκπρόσωπος" στις επιτροπές διαπραγμάτευσης ή παρακολούθησης
Στο επόμενο παράδειγμα που δημοσιεύθηκε σε ένα φυλλάδιο που διανεμήθηκε σε μια γειτονιά της Μάλαγα, προτείνεται να ακούσουν και να συμβουλευτούν τους 6 θεματικούς πίνακες για καθένα από τα θέματα που τους αφορούν. Και το ίδιο για τους 4 πίνακες στους οποίους μπορεί να χωριστεί η επικράτεια της γειτονιάς (περίπου 30.000 κάτοικοι). Από τις εργασίες αυτών των ομάδων, γίνονται προτάσεις (μία ή δύο φορές το χρόνο) προς τη Συνέλευση, έτσι ώστε να τους δώσει νομιμοποίηση και να ιεραρχήσει τις πιο επείγουσες δράσεις τους και τις προτάσεις εργασίας τους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν χωρίς μια ενεργή και δυναμική Κινητήρια Ομάδα, χωρίς μια Δημιουργική Ομάδα (πολυμέσα) και χωρίς μια Επιτροπή Ελέγχου που παρακολουθεί και αποδίδει λογαριασμούς για τις αποφάσεις που λαμβάνονται στη Συνέλευση. Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει ένας χώρος ή ένα Τραπέζι Διαπραγμάτευσης με τις Διοικήσεις και τα μέσα ενημέρωσης, για να καταστούν οι δεσμεύσεις αποτελεσματικές, να συγκεντρώνονται πληροφορίες και να παρακολουθούνται οι συμφωνίες που επιτυγχάνονται
- *ΔΙΚΤΥΟ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ
Στον πίνακα του παρακάτω παραδείγματος συνοψίζουμε τη συμμετοχική διαδικασία σε έξι βήματα, τα οποία κατανέμονται στην αριστερή στήλη, και στις άλλες 4 στήλες έχουμε τοποθετήσει τις προτάσεις λειτουργίας για τα διάφορα δίκτυα στα οποία οι δημοκρατίες μπορούν να κινηθούν πρόσωπο με πρόσωπο, οι δημοκρατίες με εργαστήρια και συμμετοχικές συνελεύσεις, οι ηλεκτρονικές δημοκρατίες και οι δημοκρατίες των οπτικοακουστικών μέσων. Πρόκειται για μια προσπάθεια να διαρθρώσουμε αυτές τις μορφές ανάληψης πρωτοβουλιών από τη βάση και να συμφωνήσουμε σε προτάσεις από τη συνεργασία (στην προκειμένη περίπτωση, των συλλόγων μεταναστών και φιλομεταναστών με την περιφερειακή διοίκηση).
Η συμμετοχική δημοκρατική διαδικασία τα τελευταία χρόνια προτείνει νέες μορφές λήψης αποφάσεων που βασίζονται σε:
- τη συλλογική κατασκευή των προτάσεων,
- η αντικατάσταση των «εκπροσώπων» που ερμήνευαν αυτό που ήθελε ο λαός με «εκπροσώπους τύπου» που μεταδίδουν μόνο τις πρωτοβουλίες της βάσης ή των τεχνικών,
- τη δημιουργία νέων διαύλων για τη συμμετοχή από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, των μη οργανωμένων ανθρώπων, και όχι μόνο μέσω των ενώσεων, αν και αυτές εξακολουθούν να είναι πολύ σημαντικές (αλλά λόγω της δραστηριότητάς τους, όχι λόγω της αντιπροσωπευτικότητάς τους).
